عشاير دشتستاني مانند هر قوم و قبيله اصيل ايراني همچنان بر سنت ها و فرهنگ هاي كهن قومي خود پايبند هستند و برطبق آداب و سنن قومي ازدواج مي كنند.
عشاير ايل قشقايي كه در دشتستان زندگي مي كنند در تمامي مراحل تشكيل خانواده سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را اجرا مي كنند.
پسرعشايري پس از انتخاب همسر آينده خود كه از بين ايل و قبيله برمي گزيند، نظر خود را با خانواده در ميان مي گذارد آنها هم قاصدي فرستاده و از خانواده دختر اجازه مي گيرند، براي گفتگوي اوليه به منزلشان بروند.
پدر دختر پس از مشورت با بزرگان طايفه به آنها اجازه مي دهند و پيكي را مي فرستند و از آنها دعوت مي كنند.
روز موعود خانواده پسر با جمعي از بزرگان قوم به خانه دختر مي روند و در نشستي بزرگان دو خانواده به ترتيب منزلت صحبت و اظهار نظر مي كنند و در اين جلسه قرارجلسه بعدي براي تعيين مهريه و بازبيني شناسنامه دختر و پسر گذاشته مي شود.
هريك از آداب و رسوم خاص آيين ازدواج در بين عشاير دشتستان يك پيام دارد كه براي حفظ كيان خانواده و هويت قبيله اي نسل به نسل منتقل شده است.
برخي از كارهايي كه براي مقدمات عروسي انجام مي شود به يك اصطلاح خاص در بين آنها معروف است نظير 'قباله بروني' كه همان تعيين مهريه است وپس از توافق طرفين توسط قباله نويس قبيله ثبت مي شود و بعد از آن شناسنامه دو طرف بازبيني مي شود.
جهيزيه عروس كه در بين آنها به 'ارتك' معروف است، خانواده دختر سياهه اي از وسايل مورد نياز عروس را در آن مي نويسنند و به خانواده پسر مي دهند تا مهيا كنند.
ده روز قبل از جشن عروسي شخصي موظف است كه كارت دعوت عروسي را بين فاميل و دوستان پخش كند دعوت شدگان نيز موظف هستند در پاكت همان كارت مقداري پول تقديم او كنند كه به توزيع كننده كارت 'اوخچي' و به هديه نقدي 'اوخچي پولي' مي گويند.
يك روز قبل از جشن رسم است كه تعداد ي از جوانان طايفه، داماد را به حمام برده و با آداب خاصي برمي گردانند و توسط سلماني طايفه آداب سر تراشيدن داماد برپا مي شود.
بين عشاير كار آرايش زنان و مردان توسط زنان و مرداني كه به طايفه سلماني ها معروف است انجام مي شود كه در جشن عروسي نيز پس از اصلاح عروس و داماد علاوه بر دستمزد، سلماني ها لباس دست دوم عروس و داماد را نيز صاحب مي شوند.
سنت شيربها كه البته بسياري از خانواده ها امروزه نمي گيرند، مقدار پول مشخص شده اي از طرف خانواده عروس است كه وقت بردن عروس براي شير حلالي به مادرعروس مي دهند كه همه آن و يا مقداري از آن توسط برادرعروس همراه تكه ناني به كمرعروس بسته مي شود وبه اين معناست كه شيرت حلال شد.
سنت زيباي بوسه بر اجاق حلال خانه پدري، هنگام بردن عروس از خانه پدر بعد از اينكه او را از زير قران رد كردند سه بار دور اجاق خانه پدري كه روزي بر آن غذا مي پخته و تناول مي كرده مي گردانند و بار آخر عروس خم مي شود اجاق را مي بوسد و خانه را ترك مي كند.
رقص و پايكوبي سنتي عشاير نيز برگرفته از زندگي در طبيعت و سختي هاي آن است، طوري كه عروس را با نواختن ساز و كرنا و موسيقي سنتي توسط نوازندگان محلي به خانه داماد مي آورند ومردان با چوب بازي و تركه بازي شادي خود را ابراز مي كنند.
زنان نيز با دستمال هاي رنگي در دست حركات موزوني انجام مي دهند كه بالا بردن دستمال و در هوا چرخاندن آن نشانه جنگ و آن را محكم پايين آوردن نشانه صلح و پايان دشمني مي دانند.
لباس رنگارنگ زنان عشاير برخلاف لباس هاي تيره رنگ زنان شهري در جشن ها و دستمال هاي رنگي در دست و حركات موزون با آنها نيز برگرفته از رنگهاي شاد و و زيباي طبيعت خداداي است كه با آن خو گرفته اند.
چوقه و كلاه دوگوش لباس مردان عشاير و توامان قري، دستمال سر و كليجه بجاي چوقه لباس مخصوص زنان عشايري در جشن عروسي است.
هنگام ورود عروس به خانه داماد پدر داماد با ذبح گوسفند و گذاشتن سر گوسفند يك طرف و تن آن در طرف ديگر عروس و داماد را از وسط آن رد مي كنند تا از بلايا محفوظ بمانند.
در عروسي عشاير مهمانان اغلب به صرف ناهار دعوت مي شوند كه با خورشت قيمه از آنها پذيرايي مي شود.
پیوست ها