منشاء پيدايش عشاير بوشهر را كه همگي از ايل بزرگ قشقائي هستند را بايد در تاريخ قشقايي فارس جستجو كرد با توجه به آثار به يادمانده و مطالب نقل شده، ايل قشقايي قبل از دوره صفويه از قفقاز به شمال ايران نقل مكان كردند و در زمان شاه عباس 998-1038(ش) به فارس كوچانده شده اند. در كتاب باورد تا ابيورد به نقل از مجمع التواريخ آمده است كه جد بزرگ قشقايي ها را اميرقاضي شاه لوقشقايي مي دانند كه نامبرده جمعي از تركان قشقايي را به دور خود جمع نموده و بر آنان رياست مي نموده است. نوه ايشان به نام جاني آقاي قشقايي يكي از صاحب منصبان دربار شاه عباس بوده است. با وجود نظريه ها و اقوال مختلف در مورد تاريخچه قشقايي ها چنين استنباط مي شود كه آنان حضور هفتصدساله در ايران و مناطق مختلف آن دارند. دامنه هاي جنوبي زاگرس نيز از ابتدا محل استقرار قشقايي ها بوده است گرچه فارس را مركز اصلي ايل مي دانند؛ اما حضور آنان در پنج استان محدوده سلسله جبال زاگرس عيني است.
هم اكنون علاوه بر فارس كه بخش عمده ازجمعيت ايل قشقائي را در خود متمركز نموده است. در استانهاي بوشهر-خوزستان-كهگيلويه و بويراحمد-چهارمحال بختياري و اصفهان قشقايي ها به اشكال گوناگون (کوچرو و يكجا نشين) زندگي مي كنند. بيش از3311 خانوار از آنان در استان بوشهر قلمرو قشلاقي دارند و 1900 خانوار استقرار دائم يافته اند. عشاير قشقايي بوشهر مشتمل بر پنج طايفه و 38 تيره به شرح زير مي باشد.
| ردیف |
طایفه |
تعداد تیره |
| 1 |
شش بلوکی |
17 |
| 2 |
فارسیمدان |
5 |
| 3 |
دره شوری |
10 |
| 4 |
عمله قشقایی |
2 |
| 5 |
کشکولی بزرگ |
4 |
مناطق عمده استقرار دائم و نيز قشلاقي عشاير استان به ترتيب شهرستانهاي دشتستان- دشتي- تنگستان- دير- جم- ديلم مي باشد. مناطق ييلاقي عشاير بوشهر در استان هاي فارس- اصفهان و چهارمحال بختياري شامل شهرستانهاي آباده- اقليد- مرودشت-شيراز-سميرم-شهرضا-بروجن و بلداجي مي باشد.
(طوايف ايل قشقائي مستقر در استان بوشهر)
1- طايفه شش بلوكي:
طايفه شش بلوكي از تيره هاي بسيار قديمي و از همان تركان عراقي يعني مهاجران اوليه هستند. اين طايفه از پرجمعيت ترين طوايف قشقايي است و بيشتر تيره هاي آن در استان بوشهر زندگي مي كنند اكنون نيز بيش از 1800 خانوار از آنان در شهرستانهاي مختلف استان از جمله دشتستان-دشتي – دير و جم حضور قشلاقي دارند. تعداد قابل توجهي از آنان حدود 800 خانوار از آنان نيز بطور پراكنده در شهرستانهاي دشتي و دشتستان يكجانشين گرديده اند. ييلاق طايفه شش بلوكي بوشهر –استانهاي فارس و اصفهان به ترتيب شهرستانهاي آباده – اقليد- مرودشت –شيراز و سميرم در استان اصفهان مي باشد.
2-طايفه فارسيمدان:
دومين طايفه قشقائي بوشهر از نظر خانوار، تعداد جمعيت و وسعت قلمرو فارسيمدانها هستند كه بيش از 800 خانوار از آنان در شهرستان دشتستان بخش ارم و مركزي ساكن و حدود 500 خانوار از آنها نيز كوچرو مي باشند. خانوارهاي طايفه فارسيمدان در شمال شرق شهرستان دشتستان استقرار يافته اند و با عشاير طايفه فارسيمدان استان فارس در شهرستان كازرون و كنارتخته هم مرز هستند. ييلاق، طايفه مناطق مختلف دنا در شهرستان سميرم و گروهي هم در محدوده خان زنيان و قره آغاج شيراز دوره ييلاق را مي گذرانند.
3-طايفه دره شوري:
نام دره شوري از نام محل ييلاقي آنها (دره شور) در منطقه سميرم اصفهان گرفته شده است و حدود 10 تيره از خانوارهاي عشاير كوچرو آن در شهرستانهاي دشتستان- دشتي- ديلم –دير و جم حضور قشلاقي دارند كه با اين شرائط حدود 500 خانوار از آنان كوچرو و كمتر از100 خانوار ساكن شهرها و روستاهاي دشتي و دشتستان مي باشند. ييلاق طايفه دره شوري، خان زنيان در شيراز و محمدآباد- سده و خسروشيرين در اقليد و بعضي ازتيره ها در شهرستان سميرم و جنوب استان چهارمحال بختياري زمان ييلاق را سپري ميكنند.
4-طايفه عمله قشقائي:
محل استقرار خانوارهاي این طايفه در استان بوشهر منطقه دشت پلنگ در دشتي و روستاهاي حنا شور و سرمك مي باشد. تعدادی از خانوارهاي تيره صفي خاني نيز در روستاي پرجونگ و دهرود سفلي از بخش ارم دشتستان يكجانشين شده و عده اي نيز تحت عنوان عشاير كوچرو در اطراف روستاهاي مذكور استقرار قشلاقي دارند. ييلاق عشاير صفي خاني در بخش سده شهرستان اقليد فارس مي باشد.(در مجموع تعداد خانورهاي اين طايفه بيش از 200 خانوار مي باشد.)
5-طايفه كشكولي بزرگ:
مناطق عمده استقرار طایفه کشکولی بزرگ در استانهای فارس و کهگیلویه و بویر احمد شهرستانهای نورآباد ممسنی – سپیدان و دوگنبدان می باشد. فقط حدود 200 خانوار از تیره های طیبی – آغاجاری - علی عسکرلو-کوروش- از طایفه مذکور اخیراً بر اساس تغییر در مرز جغرافیایی و سیاسی استانها و الحاق بخشی از محدوده استقرار آنها به نقشه ی استان بوشهر جزء عشایر بوشهر به حساب می آیند. که ارائه خدمات زیر بنائی به آنها توسط اداره امور عشایر دشتستان صورت می گیرد. ولي تاكنون آمار و جمعيت آن در سرشماري رسمي عشاير كشور به جمعيت عشاير استان افزوده نشده است.
پیوست ها